Dit onderzoek laat zien wat de succesfactoren zijn voor de inzet van arbeidsmarktgerichte scholing, voor met name laagopgeleiden. Leerpunten voor het UWV, maar ook voor andere organisaties, werkgevers en voor het onderwijs. 

Waarom dit onderzoek? 

Scholing kan voor werkzoekenden positieve effecten hebben. Het geeft mensen een betere kans op een duurzame positie op de arbeidsmarkt. Het UWV wil met arbeidsmarktgerichte scholing zorgen dat werkzoekenden duurzaam gaan deelnemen aan de arbeidsmarkt. En dat er geen ‘mismatch’ plaatsvindt.  

Juist de mensen die scholing het beste kunnen gebruiken, worden niet altijd gemotiveerd om cursussen of trainingen te volgen. Daarom is het zo belangrijk dat adviseurs weten hoe ze scholing op de juiste manier kunnen inzetten. En welke mogelijkheden er zijn.

De opzet van het onderzoek 

Het onderzoek bestond uit verschillende onderdelen. Eerst is wetenschappelijke literatuur bekeken. Aanvullend zijn resultaten verzameld van een monitoringsinstrument (het SIT-instrument), dat de impact van leertrajecten voor laagopgeleide en laaggeletterde deelnemers in beeld brengt (De Greef et al. 2010). Daarna zijn goede voorbeelden opgehaald uit binnen- en buitenland. Er zijn aanvullend interviews gehouden met UWV-professionals en UWV-uitkeringsgerechtigden. Tot slot was er een werksessie met een klankbordgroep, met vertegenwoordigers van branches, werkgevers en opleiders. Zij kwamen op basis van het rapport tot adviezen over hoe het UWV scholing kan faciliteren en stimuleren. 

Dit waren de onderzoeksvragen:

1. Wat is de impact van scholing voor laagopgeleiden en wat zijn de voorwaarden waar scholing aan moet voldoen?   
2. Welke aanpassingen zijn nodig bij UWV, om deelname aan scholing voor laagopgeleiden te bevorderen? 

Wat zijn de succesfactoren voor arbeidsmarktgerichte scholing?

Het onderzoek liet zien dat vijf elementen bijdragen aan effectieve arbeidsmarktgerichte scholing voor laagopgeleiden: de fundering, de coach, de deelnemer, de leeromgeving en de transfer. Hieronder volgt een korte toelichting. 

1. De fundering (basis). De scholing moet passen bij de leefsituatie en de motivatie van de werkzoekende. Vaak is niet goed bekend wat de mogelijkheden voor scholing zijn. En wat het oplevert.  
2. De coach. Werkzoekenden hebben behoefte aan een vaste coach, die de klant snel spreekt en ook blijft begeleiden. De coach moet beschikken over de juiste kennis en ervaring.  
3. De deelnemer. Het is goed om een brede kijk te hebben op wat iemand moet leren. Denk niet alleen arbeidsmarktgericht, maar ook aan persoonlijke doelen. Laat de deelnemer zelf doelen stellen. 
4. De leeromgeving. Maatwerk is belangrijk. Zet in op leerwerktrajecten, in samenwerking met leerwerkloket, opleiders en werkgevers. En: de eis van een baangarantie bij scholing – die in sommige protocollen van UWV staat – kan tot een mismatch leiden. Soms is juist scholing op basisvaardigheden nodig voor een duurzame plek op de arbeidsmarkt. Zoals bijvoorbeeld scholing in de Nederlandse taal 
5. De transfer (toepassing). De mogelijkheid om het geleerde toe te passen in de praktijk, bijvoorbeeld in een leerwerktraject of in een nieuwe baan.  

Hoe nu verder? 

UWV kan met dit rapport aan verschillende onderdelen werken. De uitdaging: geen nieuwe regels, maar praktische oplossingen. 

1. Vergroten vakmanschap. De professional moet meer vaardigheden hebben om klanten te kunnen coachen. En klant en arbeidsmarkt goed in beeld hebben. 
2. Cultuur en aansturing. De professionals vinden dat er te veel regels zijn. Hoe krijgen we de klant weer centraal? UWV gaat hiervoor aan de slag met kennisdeling.   
3. Informatievoorziening. Meer kennis is nodig over de mogelijkheden van scholing.  
4. Samenwerking. In sommige regio’s worden indrukwekkende resultaten behaald. Wat kan UWV leren van deze goede voorbeelden? En van de goede voorbeelden uit andere landen? 
5. Duidelijkheid over thema’s. Sommige onderwerpen komen vaker terug: de baangarantie, te laat of geen klantcontact, snelle of duurzame uitstroom? UWV moet hier duidelijke keuzes in maken.  
6. Basisvaardigheden. UWV heeft veel laagopgeleide klanten. Maar welke hulp krijgen die bij het werken aan basisvaardigheden? Aanbieders van volwasseneneducatie moeten ook als opleider worden gezien en ingezet. 
7. Rol en ambities loopbaanontwikkeling. Nederland heeft geen landelijk beleid voor loopbaanontwikkeling. Hoe gaat Nederland het Leven lang ontwikkelen vormgeven? En welke rol kan UWV daarin kan spelen?  

Over één ding zijn klanten, professionals en de leden van de klankbordgroep het eens: scholing is wezenlijk voor duurzame inzetbaarheid.