Lage basisvaardigheden: een realistische blik op de cijfers
Het ondersteunen van volwassenen met beperkte basisvaardigheden is een structureel en veelzijdig vraagstuk dat vraagt om realisme en maatwerk. Niet iedereen in deze groep heeft dezelfde behoeften: sommigen worstelen met basaal tekstbegrip, anderen vooral met complexere taken of rekenen. Achter de cijfers schuilen mensen die vaak werken, een gezin hebben en zichzelf niet herkennen in het stereotype van ‘laaggeletterdheid’, wat het bereiken van deze doelgroep bemoeilijkt. Cijfers geven richting, maar zijn geen exacte waarheid; ze moeten worden aangevuld met lokale kennis en samenwerking. Effectief beleid richt zich niet op het volledig oplossen van het probleem, maar op het creëren van een duurzame infrastructuur waarin ondersteuning laagdrempelig en toegankelijk en beschikbaar is, zodat iedereen kan meedoen.
Bron
- Organisatie Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl
- Link naar website https://overoefenen.nl/wp-content/uploads/2025/11/oef_NT1artikel-30_Lage-basisv…
De belangrijkste aandachtspunten uit het artikel
- Achter de cijfers zitten gewone mensen
Veel mensen met beperkte basisvaardigheden hebben werk, een gezin en functioneren zelfstandig. Ze herkennen zich niet in het stereotype van ‘laaggeletterd’ en zien zichzelf vaak niet als doelgroep. - Cijfers zijn indicatief, niet absoluut
Schattingen zijn gebaseerd op modellen en onderzoeken, geen exacte tellingen. De PIAAC-data geven een schatting van het percentage volwassenen met beperkte basisvaardigheden, op basis van een representatieve steekproef. Het is geen volledige uitvraag of registratie. - Cijfers geven richting, maar niet het hele verhaal
Landelijke cijfers kunnen een vertekend beeld geven. Gemeenten moeten kijken naar lokale data en context om beleid goed af te stemmen. Bijvoorbeeld: Een gemeente met veel laagopgeleide werkenden kan een hoger risico hebben dan het landelijke gemiddelde. Kijk voor regionale verschillen naar het dashboard Basisvaardigheden In Zicht. - Risicogroepen zijn divers
Er liggen verschillende kenmerken ten grondslag aan 'mogelijk moeite hebben met basisvaardigheden’. Dat is opleiding (sterk gerelateerd), maar ook kenmerken als leeftijd, inkomen en migratieachtergrond. - Beleid vraagt om meer dan cijfers
Data kunnen een startpunt zijn, maar een effectieve aanpak vereist lokale samenwerking, actieve benadering en maatwerk. Combineer dashboarddata over de inwoners met input van bibliotheken, werkgevers en welzijnsorganisaties om keuzes te maken.
Verdere verdieping
- Bekijk het dashboard Basisvaardighedeninzicht.nl voor de schattingen die het CBS maakte van het aandeel inwoners met beperkte basisvaardigheden per regio en gemeente.
- Kijk de kennissessie terug over data als basis voor een integrale aanpak. Daarin delen het CBS, de VNG en Movisie kennis over hoe om te gaan met de nieuwe cijfers en aan te vullen met andere bronnen. Combineer landelijke data met lokale kennis, werk integraal en gebruik cijfers als gespreksstarter, niet als absolute waarheid. Precies zoals Marieke Buisman adviseert in haar artikel.
- Raadpleeg aanvullende databronnen om tot realistisch lokaal beleid te komen.
Achtergrond en redactie
De artikelenserie Leren in de educatie, Lesgeven, begeleiden en faciliteren staat onder redactie van Ella Bohnenn, Marlies Elderenbosch, Anne-Lies Schrijvers en Ben Vaske. Dit artikel is mogelijk gemaakt door bijdragen van Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl en CINOP.
Redactieraad Annemarie Groot, Laura Hendriks, Inge van de Molengraft-Waterschoot, Petra Popma.
Marieke Buisman (2025). Lage basisvaardigheden: tijd voor een realistische blik op de cijfers. Onderdeel van de artikelenserie Leren in de educatie, Lesgeven, begeleiden en faciliteren. Onder (eind)redactie van E. Bohnenn, M. Elderenbosch, A. Schrijvers en B. Vaske. Den Haag: Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl, 2025.
