Beleidskader  

• Werk (mee) aan een integrale strategie.  
  Denk buiten de wettelijke kaders en kijk breder naar maatschappelijke vraagstukken in de gemeente. Doe dat zowel bij de focus op maatschappelijke doelen als op het bereiken van doelgroepen, het inzetten van budgetten en de samenwerking met partners. 
   
• Zorg voor verbinding met andere beleidsdomeinen.  
  Inwoners met beperkte basisvaardigheden ervaren dagelijks belemmeringen op allerlei leefgebieden, zoals gezondheid, opvoeding en werk. Laaggeletterdheid en problematiek op andere vlakken, zoals schulden, werkloosheid en een minder goede gezondheid, hangen dan ook sterk met elkaar samen. De verbinding met andere beleidsdomeinen – bijvoorbeeld via een maatwerktraject integrale aanpak – is daarom ook logisch.  
   
• Verbind preventieve en curatieve ondersteuning.  
  Om laaggeletterdheid in de toekomst te voorkomen, is een gezinsgerichte aanpak belangrijk. Leg een goede verbinding tussen aanbod voor basisvaardigheden en het onderwijsachterstandenbeleid. Op de website Gemeentelijke Gezinsaanpak Geletterdheid vind je een stappenplan en bouwstenen om te werken aan de gezinsgerichte aanpak.

Samenwerking 

• Met wie werk je samen? 
  Ga na welke organisaties en personen in de regio contact hebben met inwoners als het gaat om uitdagingen rond basisvaardigheden. Voor de meeste gemeenten zullen dat zijn: de doelgroepen zelf, collega's binnen de gemeenten, werkgevers, sociale partners, aanbieders op het gebied van basisvaardigheden en bibliotheken.
   
• Hoe werk je samen? 
  Laaggeletterdheid is een complex probleem met vele betrokkenen. Als een gemeente alleen een-op-een samenwerkt met andere organisaties, ontbreekt voor de meesten het overzicht op de totale aanpak. Zorg dat alle partners onderling ook contact hebben in een zogenaamd organisatienetwerk. Richt je daarbij vooral op organisaties en personen waar de energie zit en zorg voor een olievlekwerking. Neem altijd de inwoner met beperkte basisvaardigheden daarbij als uitgangspunt
   
• Hoe organiseer je samenwerking? 
  Vier aspecten spelen een rol bij het opbouwen en onderhouden van een organisatienetwerk door de (centrum)gemeente: agenderen, organiseren, positioneren en evalueren.

Doelen en plannen 

Bij het bedenken van doelen en plannen om laaggeletterdheid aan te pakken, zijn de volgende zaken belangrijk. 

• Betrek alle partners. 
  Denk aan vrijwilligersorganisaties, bibliotheken, consultatiebureaus, onderwijs, werkgevers en sociale wijkteams. Zij zijn belangrijke vindplaatsen van laaggeletterden. Maar zij zijn ook partners in het bereiken en activeren van de doelgroep. 
   
• Betrek de doelgroepen en maak onderscheid in behoeften.  
  Leer de doelgroepen kennen en blijf met hen in contact. Weet wat hen beweegt, welke vragen en behoeften ze hebben en wat aansluit bij die behoeften. Alleen zo ontstaat passend en aantrekkelijk aanbod. 
   
• Formuleer concrete en meetbare doelstellingen. 
  Door doelstellingen concreet te definiëren, kun je beter sturen op kwaliteit. Maak ook onderscheid tussen (realistische) korte-, middellange- en langetermijnresultaten.  
   
• Bepaal het benodigde aanbod. 
  Zorg voor voldoende passend aanbod, door te sturen op een evenwichtig en omvattend educatieaanbod. Dit kan handig via een matrix met daarin de verschillende basisvaardigheden, typen aanbod/aanbieder en te bereiken doelgroepen opgenomen. 

Voorbeeld: Maatwerktraject in Veendam 

In de gemeente Veendam heeft 1 op de 5 inwoners moeite met basisvaardigheden. Toch was het onderwerp laaggeletterdheid binnen de gemeente lange tijd een soort ‘olifant in de kamer’. Iedereen wist dat het probleem bestond maar niemand voelde zich er echt verantwoordelijk voor. Niek Lambers, Beleidsadviseur Onderwijs & Bibliotheekwerk bij gemeente Veendam, probeerde daar met hulp van het Maatwerktraject integrale aanpak laaggeletterdheid verandering in te krijgen. 

Voorbeeld: Samenwerken aan gezinsgericht werken

In dit interview delen Yvette Harmes en Miriam Jennekens hun inzichten over gezinsgericht werken bij SCHUNCK Bibliotheek in Heerlen. Deze aanpak richt zich op de behoeften van zowel kinderen als ouders en benadrukt het belang van samenwerking met ouders, partners en collega's. Door verschillende partijen te betrekken, kunnen kwetsbare gezinnen effectiever worden bereikt en ondersteund. Yvette en Miriam lichten toe hoe SCHUNCK Bibliotheek deze aanpak toepast om een sterke basis te creëren voor de ontwikkeling van gezinnen, met speciale aandacht voor de kracht van taal. 

Meer informatie over de aanpak van SCHUNCK lees je hier.

Voorbeeld: Taalvaardigheid als beleidsprioriteit  

De gemeente Gorinchem heeft als missie: 'iedereen beschikt over voldoende basisvaardigheden (taal, rekenen, digitaal) om volledig mee te kunnen doen in de samenleving'. Het belang van basisvaardigheden is opgenomen als een van de belangrijkste doelen in het Integraal Sociaal Beleid.

Voorbeeld: Integrale Aanpak Laaggeletterdheid in Rivierenland 2020-2024  

In de arbeidsmarktregio Rivierenland bestaat de regionale aanpak laaggeletterdheid uit vier thema's: werk, gezin, geld en gezondheid. Elk jaar is er speciale aandacht voor basisvaardigheden binnen één van de vier thema's.