Basisvaardigheden
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen moeite met basisvaardigheden: taal, rekenen en daardoor vaak ook met digitale vaardigheden. Dit is ruim 14 procent van de bevolking. Dat heeft grote impact op hun persoonlijke leven. Als je moeite hebt met de basisvaardigheden, kun je moeilijk meedoen in de samenleving.
Voorheen spraken we van laaggeletterdheid. Daarbij lag de nadruk op taal, en op het feit dat de taalvaardigheid of geletterdheid ‘laag’ was. Tegenwoordig spreken we liever over basisvaardigheden. Geen laaggeletterden, maar mensen die moeite hebben met de basisvaardigheden taal, rekenen en digitale vaardigheden.
De aanpak van taal is langer en breder bekend. In de ‘Handreiking: Kwaliteit bij de aanpak van basisvaardigheden’ is daarom extra aandacht voor rekenen en digitale vaardigheden. In de handreiking zijn twee themapagina's uitgewerkt: gecijferdheid en digitale vaardigheden.
Wat vind je op de pagina Gecijferdheid?
Bij rekenen denken veel mensen alleen aan sommen en tafels. Maar bij dagelijkse taken gaat het niet zozeer om sommen uitrekenen. Het gaat daar juist over het interpreteren van getallen en bijvoorbeeld het maken van schattingen. Denk bijvoorbeeld aan korting bij dagelijkse boodschappen, of het inschatten van reistijd voor een afspraak. Het vermogen om met getallen om te gaan in functionele taken noemen we gecijferdheid.
Welke problemen ontstaan er door beperkte gecijferdheid?
Als je niet voldoende gecijferd bent, loop je in verschillende situaties tegen problemen aan. Zoals omgaan met geld, tijd, maten, tabellen en grafieken. Dit kan iemand kwetsbaar en onzeker maken. En het kan problemen opleveren in het dagelijks functioneren, zoals op tijd komen of het doen van de thuisadministratie.
Naast problemen voor de mensen zelf, levert onvoldoende gecijferdheid ook problemen op voor de maatschappij. De groep die problemen heeft met gecijferdheid is zelfs groter dan de groep die problemen heeft met geletterdheid. Onvoldoende gecijferdheid kost tijd en geld voor bijvoorbeeld gemeenten, werkgevers en de zorg.
Aanpak gecijferdheid
Het is dus van belang in te zetten op de aanpak van gecijferdheid. Zorg net als aanbod voor taal ook voor aanbod voor rekenen. Liefst in combinatie. Bij veel dagelijkse taken zijn taal én rekenen nodig, en vaak ook digitale vaardigheden. Dit en meer tips over het aanbod van gecijferdheid lees je op de Themapagina Gecijferdheid (p. 49-52).
Handreiking: Kwaliteit bij de aanpak van basisvaardigheden
Wat vind je op de themapagina digitale vaardigheden?
Digitale vaardigheden heb je nodig om te kunnen lezen, schrijven en rekenen op digitale apparaten. Maar 2,5 miljoen mensen in Nederland hebben onvoldoende digitale vaardigheden. En ruim 5 miljoen mensen hebben moeite om bewust en kritisch om te gaan met sociale digitale media.
Digitale vaardigheid is veel meer dan ‘knoppenkennis’ zoals weten hoe je je telefoon bedient, hoe je je computer aan en uit krijgt en hoe een muis werkt. Het gaat om werken met ICT-systemen, beveiliging, informatie zoeken en verwerken en digitaal communiceren. Taal en rekenen spelen hierbij ook een rol. En bij een taak als bijvoorbeeld internetbankieren, komen al deze vaardigheden samen.
Welke problemen ontstaan er door beperkte digitale vaardigheden?
Moeite met digitale vaardigheden kan leiden tot problemen in het dagelijks functioneren. Mensen vragen bijvoorbeeld toeslagen niet aan, omdat ze de daarvoor benodigde digitale handelingen niet kunnen uitvoeren. Of ze kunnen niet overweg met de app waarmee ze de schoolprestaties van hun kind kunnen volgen, ervaren belemmeringen op het werk of zijn kwetsbaar voor online oplichting.
Aanpak digitale vaardigheden
Leren gaat het best als het aansluit bij de leerbehoefte van de deelnemer: waar zit zijn motivatie om digitaal vaardig te zijn? Dat moet de kern zijn van het aanbod. Is de leerbehoefte gelinkt aan gezondheid: zelf iets kunnen vinden op thuisarts.nl? Of is het gelinkt aan opvoeding: zelf in Magister kunnen lezen hoe het gaat met je kind? Idealiter zorgt een aanbieder voor een functionele benadering: het aanbod ondersteunt de leerder bij de ontwikkeling van digitale vaardigheden voor de situaties waar hij die vaardigheden voor nodig heeft. De digitale vaardigheden worden zo verbonden aan het dagelijks leven van de deelnemer.
Meer tips en instrumenten voor de aanpak van digitale vaardigheden lees je op de Themapagina digitale vaardigheden (p.53-56).
Handreiking: Kwaliteit bij de aanpak van basisvaardighedenVoorbeelden uit de praktijk
Gecijferdheid in EPALE-magazine
In dit online tijdschrift van EPALE staat de basisvaardigheid gecijferdheid centraal. Het bevat voorbeelden, lesmaterialen, onderzoeksresultaten en praktische tips over dit onderwerp. De inhoud is niet alleen relevant voor professionals in het volwassenenonderwijs, maar ook waardevol voor beleidsmakers.
Meer lezen?Basisvaardigheden voor alle Hagenaars door Team Online leren
De gemeente Den Haag koopt elk jaar een licentie voor het online oefenplatform Oefenen.nl voor non-profitorganisaties in de stad. Om ervoor te zorgen dat deze organisaties het platform gebruiken en de materialen kennen, werkt de gemeente samen met het Team Online Leren van ROC Mondriaan. In 2019 is het Haags Netwerk Digitale Vaardigheden gestart. In dit netwerk werken maatschappelijke, private en publieke partners samen. Ze werken samen om de digitale vaardigheden van inwoners en ondernemers verbeteren en zorgen dat instellingen en overheden beter digitaal toegankelijk worden.
Meer lezen over het Team Online Leren?TaalKlik
TaalKlik is een reeks groepsbijeenkomsten die hoort bij het online oefenprogramma Klik & Tik. Het is ontwikkeld door het expertisecentrum oefenen.nl. Het materiaal en de bijeenkomsten hebben tot doel om de geleerde digitale handelingen in het oefenprogramma zó in de praktijk te brengen dat de taal die hiervoor nodig is, geen belemmering meer vormt.
Meer weten over TaalKlik?Digitaal voor het leven
Wil je aan de slag met digitale inclusie in jouw gemeente? Het stappenplan 'Digitaal voor het leven' helpt je om digitale inclusie op te nemen in de aanpak van laaggeletterdheid. Het bestaat uit acht stappen, van bewustwording tot monitoren en bijstellen. Bij elke stap vind je verwijzingen naar extra informatie en hulpmiddelen.
Meer lezen over Digitaal voor het leven?
Meer lezen?
Meer lezen over basisvaardigheden? Op onze website zijn de thema's basisvaardigheden, taal, rekenen en digitale vaardigheden uitgewerkt. Je vindt er een introductie over het thema en verwijzingen naar relevante artikelen uit de kennisbank.
Lezen, schrijven, spreken en luisteren vormen de basisvaardigheden die dagelijks van pas komen. Goede taalvaardigheden verbeteren de kwaliteit van je leven en dragen bij aan zelfstandigheid in allerlei situaties. Met ‘taal’ bedoelen we zowel Nederlands als moedertaal als Nederlands als tweede taal. Lees meer.
Dagelijks gebruiken we rekenvaardigheden, of het nu gaat om boodschappen doen, recepten uitproberen, of je administratie bijhouden. Rekenen helpt ons om effectief om te gaan met getallen en verbanden in het dagelijks leven. Lees meer.
Digitale vaardigheden zijn onmisbaar in een samenleving die steeds digitaler wordt. Ze zijn nodig om informatie te vinden, te communiceren en administratie bij te houden. Hoe zorgen we ervoor dat iedereen zelfstandig kan deelnemen aan de digitale wereld? Lees meer.
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen moeite met basisvaardigheden zoals lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Dit raakt ruim 14 procent van de bevolking en heeft een grote impact op hun dagelijkse leven en deelname in de samenleving. Lees meer.