Kennismaken met Marlies Elderenbosch, adviseur en onderzoeker bij CINOP
Veel organisaties houden zich bezig met basisvaardigheden. Vanuit het expertisepunt willen we verbinding leggen tussen organisaties en de professionals die werken aan basisvaardigheden. Daarom stellen we elke maand iemand uit het werkveld voor. Deze maand maken we kennis met Marlies Elderenbosch.
- Naam: Marlies Elderenbosch
- Actief in regio/landelijk: landelijk
- Actief als: onderzoeker en adviseur op het gebied van basisvaardigheden bij volwassenen
- Betrokken bij: het ontwikkelen van een trainingsprogramma Zorg voor Basisvaardigheden voor zorg- en welzijnsprofessionals met betrekking tot bewustwording rondom moeite met basisvaardigheden
- Website: Zorg voor Basisvaardigheden - CINOP
Wat motiveert je om aan de slag te gaan met basisvaardigheden?
Ik geloof sterk in de kracht van onderwijs en leren. Iedereen heeft hier recht op. Niet vanuit een situatie waarin het moet, maar uitgaande van wat mensen zelf kunnen en willen in het leven. Niemand wil te afhankelijk zijn van een ander, maar dat betekent niet dat je er alleen voor moet staan als je je wilt ontwikkelen. We denken te vaak dat volwassenen op dezelfde manier leren en hetzelfde willen bereiken, maar de praktijk is echt anders. Iedereen zou de mogelijkheid moeten hebben om op diens eigen manier te leren, te groeien en te ervaren hoe leuk dat kan zijn. Niet altijd alleen maar voor werk of studie, maar ook voor jezelf. Sommige mensen hebben daarbij wat meer ruggensteun nodig. Bijvoorbeeld om zelfvertrouwen te krijgen of drempels te verlagen. Maar dat het kan, is iets waar ik me voor wil inzetten.
Welzijnsprofessionals zetten zich in om mensen die dat nodig hebben te begeleiden, aangehaakt te houden of op weg te helpen. Dagelijks staan ze in contact met veel verschillende mensen, dus ook volwassenen die moeite hebben met basisvaardigheden. In communicatie met cliënten merken welzijnsprofessionals wel dat er iets niet lekker loopt. Of bijvoorbeeld als ze zien dat post maar blijft liggen. Ze denken echter niet altijd aan de mogelijkheid dat beperkte basisvaardigheden daar een oorzaak van kunnen zijn. Niet altijd zijn zij zich daar voldoende van bewust of hebben zij voldoende handvatten om ermee om te gaan en het bespreekbaar te maken.
Om professionals hierin te ondersteunen hebben we bij CINOP, in samenwerking met Ecorys en zorg- en welzijnsprofessionals, een gratis online trainingsprogramma opgezet. Dit deden we in opdracht van het ministerie van OCW en VWS. Ook hebben we voor gemeenten tools ontwikkeld met inzichten, inspirerende voorbeelden en een stappenplan om te komen tot een volledige aanpak op het gebied van basisvaardigen. Het doel achter dit trainingsprogramma is om meer mensen die moeite hebben met bepaalde basisvaardigheden te bereiken en te ondersteunen. In de training en de tools staan vier leerdoelen centraal: bewustwording, signaleren, bespreken en doorverwijzen. De online training kan alleen of samen gevolgd worden en is langdurig beschikbaar. Een belangrijk onderdeel van de training is het bespreekbaar maken van moeite met basisvaardigheden om het zo uit de taboesfeer te halen. We hebben op verzoek van professionals veel gebruik gemaakt van portretten in de training. Zo kunnen we beter inzicht geven in de mensen waar het om gaat.
Wat zie je als grootste uitdaging?
Welzijnsprofessionals vinden het belangrijk om hun cliënten te ondersteunen en helpen. Ze zijn echter ook heel druk en krijgen vaak onvoldoende tijd en ruimte vanuit het management om zich te verdiepen in basisvaardigheden. Het is essentieel dat ook bestuurders het belang van bewustwording rondom basisvaardigheden inzien en de rol die welzijnsprofessionals hierin kunnen pakken. Daarnaast vinden het sociaal domein en het onderwijsdomein elkaar nog te weinig. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de gemeente. Die heeft vanuit haar positie de taak om aan te sturen en deze domeinen met elkaar te verbinden. Het is belangrijk dat de verschillende domeinen het gedeelde belang beter gaan zien en hun kennis en vaardigheden samen inzetten om basisvaardigheden te vergroten. Ook zouden aanbieders op het gebied van volwasseneducatie meer vraaggericht in plaats van aanbodgericht moeten gaan werken. Het aanbod is nu vaak erg algemeen en er is niet altijd ruimte voor de individuele vragen van volwassenen. Die gaan niet alleen over taal of rekenen, maar bijvoorbeeld ook over het uitzoeken van je zorgverzekering of het begrijpen van de groeicurve van je kind.
Wat was voor jou een bijzonder moment?
Toen we het trainingsprogramma uitrolden, zagen de welzijnsprofessionals al snel allerlei mogelijkheden om de blik op basisvaardigheden te vergroten. Een mooi moment was dat deelnemers zich realiseerden dat je het heel eenvoudig zou kunnen bespreken tijdens een intakegesprek. Je bespreekt immers allerlei vragen en problemen met deze persoon. Het hebben over basisvaardigheden past daar heel mooi in en zo kun je het vanaf het begin al meenemen. Je hoeft niet direct te beginnen over doorverwijzing en cursusmogelijkheden. Wel kun je er rekening mee houden in je communicatie. En wanneer je de ruimte ziet, kun je een cliënt wijzen op opties voor ondersteuning. Van een ROC kregen we te horen dat het trainingsmateriaal goed en passend is bij de opleiding Social Work en daarmee mooi past binnen het curriculum voor toekomstige welzijnsprofessionals.
Heb je een droom die je nog graag zou willen verwezenlijken? Welke is dat? Wat heb je daarvoor nodig?
Mijn droom is dat we meer gaan kijken naar wat iemand nodig heeft in plaats van wat iemand ‘moet doen of behalen’. Dat moeten we centraler stellen in beleid. Ik zou willen dat het vanzelfsprekend is dat welzijnsmedewerkers letten op ondersteuning bij basisvaardigheden. En dat zij goed de verbinding weten te vinden met onderwijsprofessionals. Voor de aanpak rondom basisvaardigheden moeten we niet alleen maar onze taakjes uitvoeren. Die valt of staat met het goed kijken naar de mensen waarvoor we het doen. Het is dus belangrijk dat de stem van de leerder beter gehoord wordt. Dat gebeurt nog te weinig, terwijl het betrekken van de leerder juist zo onmisbaar is. Zet de burger centraal en doe dat samen. Ook op landelijk niveau. Voorbeelden zijn te vinden in het buitenland, maar ook op regionaal niveau in Nederland.
Welke tip wil je anderen meegeven?
Zorg voor warme contacten tussen educatie en welzijn. Zo kan doorverwijzing plaatsvinden en weten welzijnsprofessionals welke mogelijkheden er zijn voor ondersteuning op het gebied van basisvaardigheden. Kijk bovendien verder dan de eigen afgebakende taken als bibliotheek, taalhuis of welzijnsorganisatie. Onze tools kunnen daarbij helpen. Het trainingsprogramma geeft informatie en praktische tips om mee te beginnen. Zorg daarna dat het thema binnen je organisatie levend blijft. Laat iemand de leiding nemen en blijf uitwisselen over het thema beperkte basisvaardigheden. En bespreek hoe je kunt zorgen voor een warme doorverwijzing. Ga daarbij altijd uit van de volwassen lerende zelf. Die bepaalt welke stappen genomen worden om de basisvaardigheden te versterken.