Wat motiveert je om aan de slag te gaan met basisvaardigheden? 

Steeds meer mensen wantrouwen informatie van de overheid. Heel veel van deze mensen hebben moeite om de informatie van instanties te begrijpen. Dat gaat om informatie voor een groter publiek (publiekscommunicatie). En informatie die bijvoorbeeld op papier of op websites staat. Maar ook brieven of mails die mensen krijgen. Deze mensen zijn geen analfabeten, want ze kunnen woorden en zinnen lezen. Maar het ontbreekt hen aan de vaardigheid om het belang van de informatie volledig te doorgronden en op basis daarvan de juiste beslissingen te kunnen nemen.  

Het lukt de “zenders” van deze informatie kennelijk niet om aansluiting te vinden bij het taalvaardigheidsniveau van de ontvanger van de boodschap. En dit kan bij de ontvangers zorgen voor onbegrip, frustratie, het mislopen van voordelen of het niet verstrekken van belangrijke informatie. Veel instanties moeten nog steeds leren om beter aan te sluiten bij het taalniveau van de ontvangers van hun boodschappen. Maar dat is niet gemakkelijk. En daar willen wij ze met onze methode Taal voor allemaal bij helpen.  

Wat is je grootste uitdaging geweest?  

Er lijken allerlei vanzelfsprekendheden te zijn als het gaat over toegankelijke publiekscommunicatie, bijvoorbeeld:  

• Dat het om Jip-en-Janneke taal zou gaan;  
• Dat wanneer mensen geschreven taal niet begrijpen, dit opgelost kan worden door beeldmateriaal te gebruiken;  
• Dat gevonden oplossingen voor iedereen wel goed zullen zijn;  
• En tenslotte dat als je het zogenaamde B1 niveau gebruikt, je bijna iedereen kunt bereiken. In plaats van over B1 kun je overigens beter spreken over het 2F niveau. 

Met ons onderzoek en met behulp van onze methoden laten we zien dat dit allemaal misverstanden zijn:  

• Beelden kunnen ook afleiden of juist tot minder begrip leiden. Maar nog belangrijker: het onderzoek naar de toegevoegde waarde van beeldgebruik bij het beter begrijpen van teksten is schaars.  
• Verder is voor heel veel lezers taalbeheersing op het niveau 2F té moeilijk. Ze zijn onvoldoende in staat om de hoofdgedachte van een tekst weer te geven, relaties leggen tussen delen van de tekst en om een tekst te kunnen evalueren en beoordelen. 
• Vervolgens is toegankelijk schrijven helemaal niet makkelijk voor professionals. Dat moet geleerd worden. Daarbij is omgaan met de feedback van de lezers een heel belangrijk onderdeel. En dat kunnen ook verschillende groepen lezers zijn, die allemaal op een eigen wijze bediend moeten worden. 
• Daarnaast onderzoeken wij ook steeds of boodschappen die met behulp van Taal voor allemaal gemaakt worden ook daadwerkelijk begrepen worden door de beoogde lezers, en dat is lang niet altijd gebruikelijk. Dat is namelijk meer dan vragen wat iemand ‘ervan vindt’. Taal voor allemaal baseert haar adviezen en richtlijnen op kennis uit (wetenschappelijk) onderzoek. 

Wat was voor jou een bijzonder moment? 

Een bijzonder moment was toen de gemeente Amsterdam zo onder de indruk was van onze methoden en inzichten dat daar besloten werd om de belangrijke burgercommunicatie met behulp van Taal voor allemaal te gaan verzorgen. Inmiddels trainen we ook ambtenaren van andere gemeenten en medewerkers van bijvoorbeeld ziekenhuizen en zorgorganisaties. Al deze organisaties zijn gaan inzien dat makkelijk schrijven moeilijk is en dat heel veel aspecten hierbij een rol spelen. Steeds vaker ontdekken zij ook dat daarbij ook de werkprocessen onder de loep genomen moeten worden. Want ook die zijn voor veel klanten vaak ondoorzichtig of onlogisch, wat tot veel misverstanden en frustraties kan leiden. 

Heb je een droom die je nog graag zou willen verwezenlijken?

Alle publiekscommunicatie zou zo geschreven of verwoord moeten worden dat bijna alle mensen die begrijpen. Daarbij zouden de “zenders” van boodschappen zich moeten baseren op methoden en hulpmiddelen die goed wetenschappelijk onderzocht zijn. Daarvoor is bij hen de bereidheid nodig om af te zien van disfunctionele stokpaardjes. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van slecht leesbare lettertypes en het verkeerd gebruik van kleuren en afbeeldingen. Maar we weten nog heel veel niet en dus is er nog veel wetenschappelijk onderzoek met sterke bewijskracht nodig.  

Welke tip wil je anderen meegeven? 

Wees oprecht geïnteresseerd in degenen voor wie de boodschap bedoeld is. Onderzoek wat ze echt willen en moeten weten en onderzoek hoe een boodschap het best bij hen terecht kan komen qua vorm, inhoud en medium.