Programmamaker Peter Doorn en zijn collega’s van Biblionet Groningen ontwikkelden in 2018 met subsidie van Tel mee met Taal een communicatietoolkit voor de aanpak van laaggeletterdheid. Tijdens voorbereidende gesprekken met het sociaal domein leerde Doorn dat professionals als het gaat om basisvaardigheden kunnen vastlopen in handelingsverlegenheid. “We hebben het vaak over schaamte, ongemak en spanning van mensen die moeite hebben met lezen en schrijven,” zegt Doorn. “Maar de professional die met hen aan de slag gaat, kan daar ook ongemak, gêne of stress bij voelen. Daaruit ontstaat handelingsverlegenheid. Mijn collega Mariça van de Weerd en ik hebben toen besloten het project een draai te geven. We dachten dat VR het ideale middel was om iemand dat ongemak te laten voelen. Door in andermans schoenen te staan, snap je de ander beter.”

Twee verhalen

In samenwerking met professionals en taalambassadeurs schreven ze twee scripts voor de VR-ervaring. In het eerste verhaal ervaar je het perspectief van iemand die moeite heeft met lezen en schrijven en daardoor tegen problemen aanloopt. In het tweede deel neem je de plaats in van een professional die daarmee moet omgaan, in dit geval een maatschappelijk werker. Doorn: “Toen hadden we twee mooie VR-video’s, twee virtuele ervaringen die echt binnenkomen bij de kijker. Maar we moesten er meer mee, het gesprek achteraf en de vervolgstappen zijn minstens zo belangrijk. Als je stappen wil maken, moet je direct met de emotie van de VR-ervaring aan de slag.”

De emotie van VR

Tijdens de ervaring van Blic VR voelen deelnemers de schaamte en frustratie die horen bij laaggeletterdheid, maar ze maken ook mee hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn van het slecht begrijpen van adviezen van de apotheker. “De ervaring is behoorlijk heftig,” beaamt Doorn. “Het raakt mensen echt, sommige deelnemers zijn in tranen na de ervaring. Sommigen worden ook boos, en vinden dat we het te sterk aanzetten. Maar gevoel is juist een belangrijk doel van onze VR-ervaring, en ik denk dat een emotioneel verhaal nodig is om tot reflectie en bewustzijn te komen.”

"Ik denk dat een emotioneel verhaal nodig is om tot reflectie en bewustzijn te komen”

De VR-bril wordt wel gezien als gadget, en de video’s van Blic VR hebben een zekere entertainmentwaarde. Soms is Doorn daarvoor op zijn hoede: “Natuurlijk is het een toffe gadget, maar het is in feite een middel. Het is daarom voor ons heel belangrijk dat deelnemers weten wat ze uit de training willen halen. Het komt voor dat we een trainingsverzoek om die reden afwijzen. Het is belangrijk dat de VR-ervaring en de training leuk zijn, maar wat eruit komt moet geborgd worden in een organisatie. Dat vraagt om commitment, zowel van deelnemers als van het management.”